Uşaqlarda söz lüğəti neçə yaşdan genişlənir? | Maraqlı məlumatlar

Mançester Universitetinin alimləri tərəfindən aparılan unikal tədqiqat nəticəsində uşaqların sözləri başa düşmə və yeni sözləri öyrənmə prosesi haqqında maraqlı məlumatlar əldə olunub.

Ümumiyyətlə uşaqlar bir yaşında ilk sözlərini deməyə başlayır və ikinci ildə lüğətlərini sürətlə genişləndirirlər. Lakin bir müddət yalnız sadə sözlər deyə bilir və onların mənalarını zaman keçdikcə dəqiqləşdirirlər.

Tədqiqatçıların fikrincə, uşaqlar öz şəxsi lüğətlərinə yeni sözləri əlavə edərkən həmin sözlərin mənalarını dərhal qavramırlar. Bunun əvəzinə sözlərin bəzi mənalarını öyrənir və ya tədricən aydınlaşdırırlar.

3 yaşdan 8 yaşa qədər uşaqlar arasında təcrübə aparılıb. Bu təcrübədə uşaqlara müxtəlif ölçülərdə bloklarla əlaqəli tapşırıqlar verilib. Məsələn, daha böyük, daha kiçik və ya daha uzun bloklar qurmaq üçün uşaqlardan cavab gözlənilib.

Tədqiqatçılar uşaqların qurduğu blok strukturlarını eksperimentatorun strukturu ilə müqayisə edib, dəyişiklikləri və yaşa görə dəyişən davranış nümunələrini araşdırmaq üçün riyazi modelləşdirmədən istifadə ediblər.

Uşaqların dil öyrənmə prosesi belə izah edilir: “Görünür, uşaqlar sözləri ilk öyrənəndə onlar haqqında ümumi bir fikir əldə edirlər. Məsələn, “daha böyük” və ya “daha uzun” kimi ölçü sözləri onlara ölçü dəyişikliyi haqqında ümumi təsəvvür yaradır. Bu mərhələdə uşaqlar bütün ölçüləri hər istiqamətdə artırmaq kimi ümumi bir yanaşma sərgiləyirlər. Lakin böyüklərlə olan dialoqlar və təcrübə vasitəsilə tədricən bu sözlərin tam mənalarını dəqiqləşdirirlər”.

5 yaşında isə uşaqlar artıq kiçik bloklardan istifadə etməli olduqlarını başa düşüblər. 7 yaşında “hündür” sözünün konkret olaraq yuxarı istiqamətdə böyük olan anlamını tam dərk ediblər. Eyni zamanda üç yaşlı uşaqların əksəriyyəti “kiçik” tələb olunduqda belə, hələ də böyük strukturlar qurublar, çünki bu anlayışların dəqiqləşməsi zaman alır.

Ölçü kimi abstrakt sözlərin öyrənilməsi çətindir, çünki bu sözlər müxtəlif obyektlər arasında əlaqələri təsvir edir və ümumi mənanı tapmağı çətinləşdirir.