Alimlər bu təhlükəli hadisə ilə bağlı həyəcan təbili çaldı

Qanq çayı son 1300 ilin ən ciddi quruma dövrünü yaşayır. Alimlər çayın əsrlər boyu axın dinamikasını qiymətləndirmək üçün Qanqın eramızın VII əsrindən 2012-ci ilə qədər olan su rejimini yenidən qurublar. Bunun üçün onlar “Monsoon Asia Drought Atlas” məlumat bazasındakı ağacların illərə görə analizindən yararlanıb, nəticələri müasir hidroloji müşahidələrlə birləşdirərək kompüter modelləşdirilməsindən istifadə ediblər.

Tədqiqat göstərib ki, 1991–2020-ci illər arasında su sərfiyyatının azalması XVI əsrdə qeydə alınan ən ağır quraqlıqdan 76 faiz güclü olub. Üstəlik, quraqlıqlar daha tez-tez baş verir və nisbətən uzun sürür. Alimlərin sözlərinə görə, bu, müvəqqəti anomaliya deyil, hidroloji rejimin uzunmüddətli dəyişməsidir.

Müasir dəyişikliklərin başlıca səbəbi kimi antropogen amil göstərilir. İqlim dəyişikliyi ilə əlaqədar Hind okeanının su səthinin temperaturunun yüksəlməsi, eləcə də sənaye, nəqliyyat və elektrik stansiyalarından yayılan aerozolla atmosferin çirklənməsi musson yağıntılarına ciddi təsir göstərir.

Ekspertlər iki istiqamətdə tədbir görülməsini təklif edirlər. Birincisi, hava çirklənməsi, iqlim dəyişikliyi və musson yağışlarının qarşılıqlı təsirini daha dəqiq nəzərə alan iqlim modellərinin təkmilləşdirilməsi. İkincisi isə mümkün su qıtlığının nəticələrini azaltmaq üçün adaptiv su ehtiyatlarının idarə olunması strategiyasının tətbiqi.