Fransa Azərbaycana möhtacdır | Makron və Tokayevin görüşünün nəticəsi
Emmanuel Makronun yanlış siyasəti Fransanın enerji sektorunda ciddi böhranın yaranmasına səbəb olub.
Məsələ bundadır ki, dünyanın ən böyük atom enerjisi stansiyalarına malik Fransa bu stansiyaları fasiləsiz işlətmək üçün urana ehtiyac duyur.
Paris indiyə kimi bu uranı Afrikadan təmin edib. Ancaq rəsmi Parisin Afrika dövlətlərinə hələ də öz müstəmləkəsi kimi yanaşmasının nəticəsi olaraq bu ölkələrin Fransa ilə münasibəti pisləşib. Buna görə də Yelisey sarayı gözünü dünyanın ən böyük uran istehsalçısı olan Qazaxıstana yönəldib. Fransa istifadə etdiyi enerjinin 63 faizini məhz atom elektrik stansiyaları hesabına əldə edir. Bu baxımdan yeni mənbələr tapmaq Paris üçün önəmlidir.
Prezident Emmanuel Makron qazax həmkarı Kasım-Jomart Tokayevin Parisə səfərində bu fürsətdən istifədə edib. E.Makronun K.J.Tokayevlə görüşü zamanı Fransanın EDF şirkətinin Qazaxıstanda Atom Elektrik Stansiyası tikmək niyyətindən bəhs edilib. Fransa Rusiya və Çinlə tikiləcək stansiyada birlikdə hərəkət etmək istəmir. Ancaq bu, olduqca çətin görünür.
K.J.Tokayev ölkəsinin balanslı siyasətini qorumaq üçün tikintidə bir neçə dövlətin iştirakını vacib sayır. Rusiyanın "Rosatom" şirkəti artıq Atom Elektrik Stansiyasının tikintisi ilə bağlı Qazaxıstan hökuməti ilə intensiv danışıqlar aparır. Eyni zamanda müxtəlif Çin şirkətləri də prosesdə aktiv şəkildə iştirak etmək istəyir.
Rusiya və Çin stansiyanın tikintisini birlikdə həyata keçirmək niyyətindədir. Ancaq Astana prosesdə Qərb dövlətlərinin də iştirakında maraqlıdır. Bu baxımdan Fransanın prosesdə iştirakı Qazaxıstan üçün əlverişlidir. Qazaxıstan 2023-cü ildə uran ixracından 2,46 milyard dollar gəlir əldə edib ki, bu da 2022-ci illə müqayisədə 3 dəfə çoxdur. 2024-cü ildə isə bu rəqəmin xeyli artacağı proqnozlaşdırılır.
Kasım-Jomart Tokayev Fransaya uran ixracını o halda mümkün sayır ki, bu prosesdə Orta Dəhliz layihəsindən istifadə edilsin. Qazaxıstan Prezidenti müzakirələr zamanı bu dəhliz barədə danışıb və layihənin əlverişliliyindən bəhs edib.
Əgər uranın Qazaxıstandan Fransaya nəqli Orta Dəhliz vasitəsilə mümkün olacaqsa, bu, Azərbaycan ərazisindən istifadə ediləcəyi deməkdir. Bu isə enerji təchizatını təmin etmək üçün Fransanın Azərbaycana möhtac olduğunu göstərir. Buna görə də rəsmi Parisin Bakı ilə münasibətləri korrektə etməsi vacibdir.