Yerdən 400 km yüksəlikdə partlayış | Alimlər nəyi kəşf etdi?

Alyaska Ferbanks Universitetinin amerikalı alimləri səmada sürətlə hərəkət edən qütb parıltısının yaradılması mexanizmini kəşf ediblər.

Bu, 2021-ci ildə aparılan KiNET-X eksperimentinin nəticələrinin təhlili sayəsində mümkün olub.

KiNET-X missiyası zamanı raket ionosferə barium termiti olan iki konteyner göndərib, bundan sonra konteynerlər Yerdən müvafiq olaraq 400 kilometr və 300 kilometr yüksəklikdə partlayıb.

Partlayış nəticəsində əmələ gələn plazma buludları Yerin maqnitosferinin plazma mühitində mövcud olan Alven dalğasının yaranmasına səbəb olmalı idi. Alven dalğaları plazmadakı pozuntular maqnit sahəsinə təsir etdikdə meydana gəlir.

Qeyd edək ki, plazma dalğalanmaları müxtəlif yollarla yarana bilər. Məsələn, Günəş alovlarından qəfil hissəciklərin atılması və ya müxtəlif sıxlığa malik iki plazmanın qarşılıqlı təsiri də bunu mümkün edir.

KiNET-X atmosferin yuxarı hissəsinə barium vasitəsilə ətrafdakı plazmanı qarışdırıb. Daha sonra Günəş işığı bariumu ionlaşmış plazmaya çevirərək istənilən vibrasiyanı yaradıb.

Yaranan dalğa ani olaraq planetin maqnit sahəsi xətlərinə paralel elektrik sahəsi xətləri əmələ gətirib. Gözlənildiyi kimi bu elektrik sahəsi maqnit sahəsindəki elektronları əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirib.

Tədqiqatçıların fikrincə, termit qabların partlamalarından əldə edilən enerji qütb parıltısını işə salmaq üçün kifayət etməyib, lakin yeni məlumatlar bu fenomenin mahiyyətini daha yaxşı anlamağa köməklik göstərib.